Financiële ratio's: best practices om ze te meten, te begrijpen en toe te passen

Het kiezen van uw financiële ratio's is een beetje zoals het aanpassen van de scherpstelling van uw verrekijker. U moet de juiste instelling vinden om verder of minder ver te kijken, om de financiën van uw bedrijf meer of minder gedetailleerd te zien. U moet de juiste ratio vinden om de cijfers te zien die bijdragen aan de gezondheid van uw bedrijf. 

Wij hebben alles in huis om u meer duidelijkheid te geven over de financiële ratio's. We zullen het hebben over:

• het concept financiële ratio's; 
• hoe u met financiële ratio's kunt werken;
• welke financiële ratio's belangrijk zijn.

Het concept financiële ratio's

Financiële KPI’s: definitie en toepassingen

In de financiële wereld zijn ratio's indicatoren om de financiële gezondheid van een onderneming te beoordelen. Deze financiële ratio's worden berekend op basis van elementen van de resultatenrekening of de balans. 

Financiële KPI’s kunnen worden uitgedrukt in de vorm van een getal en een percentage. 

In de vorm van een getal kan een ratio worden uitgedrukt als:

• een geldwaarde (bv.: € of $);
• een tijd (bv. dagen of uren);
• een aantal personen;
•  …

In de vorm van een percentage kan een ratio het volgende aangeven:

• een tijdelijke evolutie (bv. omzetgroei ten opzichte van vorig jaar);
• een verhouding (bv. voorstelling van het gegenereerde winstaandeel ten opzichte van een investering in het geval van de ROI, Return On Investment).

De verschillende vormen van ratio's kunnen naast elkaar worden gebruikt binnen eenzelfde management reporting.

De rol van financiële ratio's

Aan de hand van de financiële ratio's kan de financiële situatie van een onderneming worden vergeleken tussen twee tijdstippen. De informatie die dit oplevert, is nuttig: 

• intern (algemene directie, managers, teams ...);
• extern (investeerders, DirCo, bankinstellingen ...).

Door een analyse van de financiële ratio's kunnen vele vragen worden beantwoord. Onder andere: 

• Is de rentabiliteit van mijn bedrijf hoger of lager dan die van de concurrentie? Ligt ze in de lijn van het sectorgemiddelde? 
• Wat is het rendement van de recentste projecten van mijn bedrijf? 
• Kan mijn bedrijf zijn vervallen schulden betalen? Met andere woorden, is het solvabel? 
• …

Welke soorten ratio's zijn er? 

Er bestaan tal van financiële ratio's. Deze kunnen echter worden ingedeeld in vier hoofdcategorieën: 

• Activiteit: d.w.z. financiële ratio's die bedoeld zijn om een algemeen beeld te krijgen van het bedrijf.
• Liquiditeit: dit zijn ratio’s die zich toespitsen op de efficiëntie van de cashflow van het bedrijf.
• Solvabiliteit: ratio's die focussen op het vermogen van het bedrijf om zijn schulden terug te betalen.
• Rentabiliteit: dit zijn de ratio’s die focussen op de evaluatie van de financiële performance van het bedrijf. 

Als uw bedrijf zich in een gevorderd stadium van maturiteit bevindt, bent u mogelijk bekend met de KPI’s van de financiële markten. Deze worden gebruikt door beursgenoteerde bedrijven.

Hoe kunt u met financiële ratio's werken? 

Methode 

1. Bepaal welke ratio's moeten worden opgevolgd

Wij raden onze klanten aan drie eenvoudige stappen te volgen. Aan de hand hiervan kan worden bepaald welke ratio's moeten worden gevolgd. 

1. Baseer u hierbij op uw bedrijfsstrategie. 
2. Bepaal de doelstellingen in overeenstemming met deze bedrijfsstrategie. 
3. Volg de financiële KPI’s waarmee kan worden beoordeeld of de doelstellingen zijn bereikt.   

Zodra u uw financiële KPI’s hebt bepaald, volgt u hun evolutie. Zo krijgt u een goed beeld van uw vooruitgang in de richting van uw doelen. 

Driestapsmethode om uw dashboards te maken op basis van financiële ratio's

2. Maak de gegevens van de jaarrekening klaar

Zorg ervoor dat de gegevens beschikbaar, correct en conform zijn. Om de betrouwbaarheid van uw financiële gegevens te beoordelen, moet u zichzelf de volgende vragen stellen. 

• Zijn zij gebaseerd op de definitieve en goedgekeurde jaarrekening?
  In het geval van bedrijven onderworpen zijn aan audits is dit een cruciaal punt. 
• Werden ze op dezelfde manier berekend?
  Dit is vooral belangrijk voor het vergelijken van bedrijven onderling. 
• Werden ze in dezelfde periode verzameld?
  Voor een geldige vergelijking van de resultaten, moeten de gegevens over dezelfde periode worden vergeleken. Dit geldt vooral voor bedrijven die sterk seizoensgebonden zijn, bijvoorbeeld in de toeristische sector. 

3. Bereken de financiële ratio's

Op basis van uw keuze van te volgen financiële ratio's, berekent u de gekozen financiële KPI’s. In dit artikel vindt u de berekening voor elk van de genoemde ratio's.

4. Interpreteer de financiële ratio's met behulp van een rapportering

Het is nu tijd voor de belangrijkste stap van allemaal... Het interpreteren van uw financiële ratio's. 

Om deze stap tot een goed einde te brengen, moet u gebruikmaken van een reportingtool die u kan helpen de financiële KPI’s en hun verbeteringen te volgen. 

In het geval van EMAsphere biedt de reportingtool u de mogelijkheid de gegevens die via de verbinding met uw boekhoudsoftware worden verkregen, rechtstreeks te volgen. Zo zult u uw financiële ratio's met grotere precisie kunnen interpreteren. Met EMAsphere beschikt u namelijk over: 

• een catalogus van KPI's, bestaande uit de meest geanalyseerde financiële indicatoren; 
• en een automatische update van uw financiële KPI’s.

Dit is zeer belangrijk, omdat de toegevoegde waarde voor u schuilt in de interpretatie van de reporting en niet in de creatie ervan. 

Dit is hoe het werkt:

Overdracht van gegevens van de bedrijfssoftware 
(boekhouding, logistiek, CRM ...) naar EMAsphere dankzij de connectoren

Doe ten slotte een gekruiste analyse van verschillende ratio's, in plaats van slechts één ratio te analyseren. Want dit zou tot fouten kunnen leiden.

Verbeter de performance van uw bedrijf 

Neem op basis van de indicaties die uit uw analyse van de financiële KPI’s naar boven zijn komen, maatregelen ter verbetering.

Maak een lijst op van de prioriteiten van uw bedrijf en bepaal welke acties nodig zijn om de performance van uw bedrijf te verbeteren of op peil te houden.

Hoe weet u waar u moet beginnen?

Er zijn verschillende methoden, maar dit is onze favoriet: de quick win. Hierbij worden de noodzakelijke maatregelen gerangschikt volgens twee criteria. 

1. Hun effect op uw bedrijfsperformance. 
2. Het gemak en/of de snelheid waarmee ze kunnen worden doorgevoerd. 

Orden uw onderwerpen dus van de gemakkelijkst en snelst uitvoerbare, met een impact op de performance van het bedrijf, tot de moeilijkst uitvoerbare en minder efficiënte. Deze methode is gericht op een snelle verbetering.

Ken uw financiële KPI's: download ons ebook over de referentie-KPI's voor financiële teams. Elke indicator wordt hier gedetailleerd beschreven (definities, berekening, voordelen en voorbeelden) op een aparte pagina. Het volledige ebook werd geschreven in samenwerking met onze financiële experts.

 

Welke financiële ratio's kiezen?

Kies uw financiële ratio's met zorg, in overeenstemming met de specifieke noden van uw bedrijf.

Om u bij uw keuze te helpen, hebben wij ons gebaseerd op onze ervaring bij onze meer dan 10.000 klanten. Op basis van deze ervaring selecteerden wij:

• de essentiële financiële ratio's;
• de financiële ratio's die verbonden zijn met de analytische assen van management accounting.

De essentiële financiële ratio's 

De volgende ratio's kunnen worden geanalyseerd over verschillende periodes, d.w.z. door vergelijking van een week, een maand of een jaar met een ander(e). 

Voor de duidelijkheid worden ze gerangschikt per type.

Liquiditeitsratio's

BBK 

De behoefte aan bedrijfskapitaal (BBK) geeft de financieringsbehoeften op korte termijn weer die voortvloeien uit de operationele cyclus. Met andere woorden, de BBK bestaat voornamelijk uit drie elementen:

• handelsvorderingen (vlottende bedrijfsmiddelen);
• productvoorraden (vlottende bedrijfsmiddelen);
• leveranciersschulden (kortlopende bedrijfsschulden).

Een gangbare manier om ze te berekenen is als volgt:

BBK = voorraden + handelsvorderingen - (handelsschulden + fiscale en sociale schulden + overige niet-financiële schulden)

Deze financiële KPI focust op de middelen waarover uw bedrijf beschikt. Zo kunt u nagaan of deze toereikend zijn om de werking van uw bedrijf te financieren. 

Wanneer er voldoende fondsen zijn, is de behoefte (aan bedrijfskapitaal) negatief. Dit betekent dat de activiteit voldoende middelen genereert om de exploitatiecyclus van het bedrijf te financieren. Uw bedrijf slaagt er dus in zijn activiteit zelf te financieren: het heeft geen externe financiering nodig.

Volg uw BBK gedurende één of zelfs twee jaar. Zo kunt u rekening houden met bepaalde seizoensgebonden activiteiten (bv. vernieuwing van een voorraad die een effect heeft op de BBK).

Nettokaspositie

De nettokaspositie geeft aan over hoeveel cash het bedrijf beschikt (na aftrek van de financiële schulden). Deze kasmiddelen zijn bestemd om de schulden te dekken die binnenkort vervallen. De netto financiële positie wordt ook wel de nettokaspositie (NKP) genoemd. 

Deze laatste wordt als volgt berekend:

Nettokaspositie = beschikbare waarde - financiële schulden op korte en op lange termijn

De nettokaspositie maakt het mogelijk om de schuldgraad afgetrokken van de cashflow te beoordelen.

Vergelijk de nettokaspositie van uw bedrijf met zijn kassaldo. Dit geeft aan of u over voldoende kasmiddelen beschikt om bijvoorbeeld financiële schulden af te lossen.

Rentabiliteitsratio's

EBITDA 

EBITDA komt uit het Engels. Het is de afkorting van Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization. In het Nederlands komt dit overeen met de brutowinst voor aftrek van rente, belastingen, afschrijvingen en amortisatie. De EBITDA is een financiële KPI die gericht is op de rentabiliteit. 

Deze wordt als volgt berekend: 

EBITDA = omzet - aankopen en externe kosten - personeelskosten - algemene kosten - overige kosten

De EBITDA meet de rentabiliteit van het bedrijfsproces van uw bedrijf. Het doel ervan is te bepalen hoeveel welvaart uw bedrijf creëert. Zo kan bijvoorbeeld uw onderneming met andere worden vergeleken. 

De EBITDA houdt geen rekening met uw financierings- of investeringsbeleid of met uw fiscale verplichtingen. Ze geeft aan of uw bedrijf rendabel is, maar zegt niet of het winstgevend is. 

Bruto winstmarge

Er bestaat geen standaarddefinitie van de bruto winstmarge. Elke bedrijfstak heeft zijn eigen definitie van deze financiële ratio. 

In theorie is de bruto winstmarge het verschil exclusief belasting tussen de verkoopprijs en de kostprijs van uw goederen en/of diensten. De bruto winstmarge geeft aan of de activiteiten, producten of diensten van een bedrijf winstgevend zijn. Ze moet minimaal de vaste kosten van de onderneming dekken. 

Afhankelijk van de bedrijfstak zijn er verschillende manieren om ze te berekenen.

Distributiesector:

Bruto winstmarge = verkoop van goederen - aankoopkosten van de verkochte goederen

Productiesector:

Bruto winstmarge = productie van het jaar - productiekosten van de verkochte goederen

Dienstensector

Bruto winstmarge = prestaties van het jaar - kosten voor de uitvoering van de prestaties

Door de bruto winstmarge te berekenen, kunt u zien wat de marge van uw activiteit is in vergelijking met uw totale omzet.

Vergelijk uw bruto winstmarge met die van uw concurrenten (= bruto winstmarge/aankoopkosten excl. BTW). Op basis van deze vergelijking kunt u bijvoorbeeld maatregelen treffen. U kunt bijvoorbeeld beslissen uw verkoopprijs te verlagen om marktaandeel te winnen zonder uw rentabiliteit op te offeren

Activiteitsratio's

Omzet

De omzet is waarschijnlijk de gemakkelijkste financiële ratio om te begrijpen. Hij geeft een totaalbeeld van uw activiteiten. Het bedrag van de omzet wordt exclusief BTW uitgedrukt. Het komt overeen met de verkoop van goederen en/of diensten door uw bedrijf.

De berekening gebeurt als volgt:

Omzetcijfer (OC) = verkoop _n

Uw omzet moet nauwgezet worden opgevolgd. Veranderingen zijn waardevolle bronnen van informatie. Als de omzet over een bepaalde periode stijgt of daalt: probeer te achterhalen waarom. De oorzaken van deze schommelingen kunnen uw strategische beslissingen sturen. 

U kunt bijvoorbeeld besluiten meer of minder middelen toe te wijzen aan een dienst of product tijdens de betreffende periode. Zo kunt u ook vaststellen of deze variaties samenvallen met bepaalde veranderingen: 

• wijziging van het salesteam;
• voorraadtekort; 
• … 

Personeelskostenratio

De personeelskostenratio geeft de omvang van uw personeelskosten in verhouding tot de gegenereerde inkomsten weer.

Dit wordt als volgt berekend:

Personeelskostenratio = personeelskosten / omzet

Deze ratio is bij voorkeur altijd lager dan 1. Hij varieert naargelang de grootte van de loonmassa van uw bedrijf. Voor een volledige lijst van HR KPI's, geselecteerd door onze bedrijfsexpert: lees ons artikel over HR-dashboards.

Solvabiliteitsratio's

Solvabiliteitsratio

De solvabiliteitsratio beoordeelt de mate van financiële autonomie van uw bedrijf. 

Als deze hoger is dan 50%, worden uw schulden gedekt door uw eigen vermogen. Uw bedrijf is dan (grosso modo) financieel onafhankelijk. De norm voor deze ratio ligt tussen 0,25 en 0,40. Voor een familiebedrijf dat zijn financiële autonomie wil behouden, is deze ratio doorgaans hoger.

Ze wordt als volgt berekend:

Solvabiliteitsratio = eigen vermogen / totale passiva

De solvabiliteitsratio wordt met name gecontroleerd wanneer de onderneming een lening aanvraagt. Hij bepaalt namelijk het vermogen van het bedrijf om zijn schulden terug te betalen.

Terugbetalingsvermogen

De ratio van het terugbetalingsvermogen geeft het aantal jaren aan zelffinancieringsvermogen (resultaten) weer die het bedrijf zou besteden aan de terugbetaling van zijn schulden.

• Zelffinancieringsvermogen = nettowinst + niet uitbetaalde kosten;
• Niet uitbetaalde = afschrijvingskosten + voorzieningen voor risico's en kosten;
• Nettoschuld = bankschuld + rekening-courant partners - cash. 

Zo berekent u deze ratio:

Terugbetalingsvermogen = nettoschuld / zelffinancieringsvermogen = nettokaspositie / EBITDA

Het terugbetalingsvermogen is ook een zeer belangrijke indicator voor banken. Zij kunnen op basis van de waarde van deze ratio beslissen een lening toe te kennen (of niet).

De standaardwaarde van de ratio van het terugbetalingsvermogen ligt tussen drie en vijf jaar De enige uitzondering wordt gevormd door sectoren die aanzienlijke investeringen vereisen, zoals de vastgoedsector of de bouw.

Financiële ratio's die moeten worden gevolgd met analytische assen 

De rentabiliteit is een van de grootste zorgen van onze klanten. Zij volgen deze op via financiële ratio's, gedetailleerd via de analytische assen. Deze dubbele analyse verschaft hun bijvoorbeeld een duidelijk beeld van hun rentabiliteit per: 

• project of product;
• businessunit;
• regio.

Opmerking: Afhankelijk van de behoeften van uw organisatie, kunnen deze ratio's maandelijks en/of jaarlijks worden gemonitord. 

Kies de passende analytische assen op basis van uw eigen business model. Zo kan een bedrijf dat cosmetica produceert, baat hebben bij een Month-to-date (MtD) rentabiliteitsratio die wordt toegepast op de analytische as product of productassortiment.

Financiële ratio's optimaal benutten

Na deze uitvoerige bespreking van de financiële ratio's, bent u nu klaar om ze optimaal toe te passen. 

Zodra u uw financiële ratio's hebt gekozen, hoeft u ze alleen nog maar te monitoren met behulp van een management reporting. 

• Ontworpen door CFO's voor CFO's, biedt EMAsphere u een reportingoplossing op maat van uw noden. Treed toe tot onze community van meer dan 10.000 zakelijke klanten, zodat ook u kunt genieten van functies op maat. 
• Een catalogus van meer dan 50 financiële KPI's, de mogelijkheid om uw eigen indicatoren te creëren, maar ook de drill-down features om vanaf elk scherm toegang te krijgen tot uw gedetailleerde cijfers.
• Instelbare alarmdrempels, in te stellen volgens uw behoeften om gewaarschuwd te worden zodra dat nodig is. 
• Delen van informatie, gebruiksgemak dankzij instelbare rapporten en personaliseerbare toegangsrechten naargelang de gebruiker (verantwoordelijkheidsniveau, behoeften van de gebruiker ...).

 

 

 

 

 

 

 

Bepaal welke KPI's u moet volgen met ons ebook over de referentie-KPI's voor financiële teams.  Deze 30 pagina's werden geschreven in samenwerking met onze financiële experts en bevatten voor elke KPI: